การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่เป็นสิ่งที่ดีที่สุดสำหรับทารก และการรับประทานอาหารที่ดีต่อสุขภาพ/โภชนาการของมารดาก็มีความสำคัญเมื่อให้นมลูก
การตัดสินใจไม่ให้นมลูกอาจเป็นเรื่องยากที่จะแก้ไข นมผงสำหรับทารกเหมาะตั้งแต่แรกเกิดเมื่อทารกไม่ได้กินนมแม่ ขอแนะนำให้ใช้นมสูตรทั้งหมดตามคำแนะนำของแพทย์ พยาบาลผดุงครรภ์ ผู้มาเยี่ยมเยียนด้านสุขภาพ พยาบาลสาธารณสุข นักโภชนาการ เภสัชกร หรือผู้เชี่ยวชาญอื่นๆ ที่รับผิดชอบในการดูแลแม่และเด็ก
และควรคำนึงถึงผลกระทบทางการเงินด้วย ควรปฏิบัติตามคำแนะนำในการเตรียมและการให้อาหารทั้งหมดอย่างระมัดระวัง เนื่องจากการจัดเตรียมที่ไม่เหมาะสมอาจนำไปสู่อันตรายต่อสุขภาพได้
คุณแม่ทราบหรือไม่คะ ว่าอุจจาระของทารกนั้นจะมีการเปลี่ยนแปลงเยอะมากๆ ในแต่ละช่วงเวลาตั้งแต่หลังแรกเกิดเลยนะคะ คุณพ่อคุณแม่มือใหม่หลายท่านที่ไม่ทราบข้อมูลนี้ อาจวิตกกังวลมากกับลักษณะของอุจจาระที่เปลี่ยนแปลงตลอดระยะวันแรกๆ หลังลูกน้อยคลอดออกมา ซึ่งลักษณะของอุจจาระที่เปลี่ยนไปในแต่ละช่วงเวลานั้น สะท้อนให้เห็นถึงพัฒนาการแรกเริ่ม สุขภาพลูกน้อย และปริมาณการกินนมแม่ด้วยค่ะ
คุณแม่ที่สามารถให้ลูกน้อยกินนมได้ตามปกติจะต้องสังเกตลักษณะ “อุจจาระนม” เพื่อที่จะสามารถใช้เป็นข้อมูลในการประเมินปริมาณน้ำนมที่ลูกน้อยได้รับด้วยนะคะ ในที่นี้จะขอเล่าเฉพาะลักษณะของอุจจาระทารกน้อยที่กินนมแม่นะคะ การขับถ่ายอุจจาระของทารกน้อยจะค่อยๆ พัฒนาเป็นขั้นเป็นตอนไปหลังวันแรกที่ลูกน้อยเกิดออกมาเลยนะคะ คุณแม่ลองสังเกต“อุจจาระนม” ที่ว่าดูนะคะ ว่าอุจจาระลูกน้อยเป็นไปตามลักษณะ ดังต่อไปนี้หรือไม่ค่ะ
ภายใน 2 วัน หลังแรกเกิด อุจจาระแรกของลูกรักจะมีลักษณะหนาๆ เหนียวๆ สีดำ ออกเขียวนะคะ ซึ่งอาจจะยังมีปริมาณไม่มาก และจะมีการถ่ายลักษณะแบบนี้อยู่ 1-2 ครั้ง ต่อวัน ค่ะ
เข้าวันที่ 3-4 อาจจะเรียกได้ว่า “ระยะเปลี่ยนผ่าน” (Transitional) เพราะลักษณะอุจจาระจะเริ่มเหนียวน้อยกว่าวันแรกๆ เหลวขึ้น และมีสีออกน้ำตาลอมเหลือง ในทารกบางคนอาจจะถ่ายออกมาปริมาณน้อย หรือในบางคนมากก็ได้นะคะ โดยจะมีการถ่ายลักษณะนี้อยู่สัก 3-4 ครั้ง ต่อวัน
หลังจากวันที่ 4 เป็นต้นไป เริ่มเข้าสู่ระยะ “อุจจาระนม” สำหรับลูกน้อยที่กินนมแม่ อุจจาระจะมีความเหลว และนิ่มมากยิ่งขึ้น โดยจะมีสีออกเหลือง ซึ่งปริมาณของอุจจาระในระยะนี้อาจน้อยหรือมากได้ แล้วแต่ทารกแต่ละคน และปริมาณน้ำนมที่ลูกน้อยกินด้วยค่ะ โดยจะถ่ายได้มากกว่า 4 ครั้ง ต่อวันนะคะ
ในระยะหลังวันที่ 7 ไปแล้ว ยาวจนถึง 28 วันหลังคลอด คุณแม่พอที่จะสังเกตเห็นได้แล้วค่ะว่า “อุจจาระนม” ที่ลูกน้อยขับถ่ายนั้น เริ่มมีความสม่ำเสมอมากขึ้น ปริมาณจะมากตามขนาดปกติที่ลูกน้อยกินนมในแต่ละวัน อุจจาระจะมีลักษณะนิ่ม เหลว สีเหลือง ส่วนจำนวนครั้งที่ถ่าย จะบ่อยขึ้น 5-10 ครั้งต่อวัน เลยนะคะ
เมื่อทารกเข้าสู่วันที่ 29 หรือราวอายุครบเดือน “อุจจาระนม” ระยะนี้จะมีลักษณะหนามากขึ้น เนื้อแน่นมากขึ้น มีสีเหลือง การถ่ายในปริมาณมากปกติ จะลดจำนวนครั้งต่อวันลง เหลือประมาณ 2-4 ครั้งค่ะ แต่ในทารกบางคนอาจจะมากกว่าก็ได้นะคะ ซึ่งขึ้นกับปริมาณนมแม่ที่ลูกน้อยกินนะคะ
ในกรณีที่คุณแม่ไม่สามารถให้นมทารกได้ หรือทารกไม่สามารถกินนมแม่ได้อย่างเดียว แต่ต้องเสริมด้วยนมประเภทอื่นๆ ลักษณะและปริมาณอุจจาระอาจจะมีความแตกต่างออกไปค่ะ แนะนำให้ลองปรึกษาแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญ เพื่อทราบข้อมูลเกี่ยวกับพัฒนาการการขับถ่ายอุจจาระของลูกน้อยอย่างถูกต้องนะคะ
วันนี้ลูกน้อย อึปกติหรือไม่! อยากรู้ เช็กได้ที่นี่
ที่มา: Riordan J. Breastfeeding and Human Lactation, 3rd Ed, 2005.
ทุกคำถามที่คุณแม่อยากรู้ เราพร้อมให้คำแนะนำโดยผู้เชี่ยวชาญพยาบาล และนักโภชนาการ.